BERLIJN –  De Duitse Bondsdag heeft een pakket maatregelen aangenomen om de rechtsstaat te beschermen tegen ‘vijanden van de democratie’. De maatregelen moeten de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht waarborgen. Hoewel de plannen niet specifiek zijn gericht op de AfD, is duidelijk dat het om de radicaal-rechtse partij gaat. Die keerde zich dan ook tegen de wetswijziging. “Wanneer autocraten aan de macht komen, is de rechterlijke macht vaak het eerste doelwit”, zei minister Faeser van Binnenlandse Zaken (SPD) gisterochtend. Zulke ‘sabotage van binnenuit’ moet worden voorkomen. Er is nadrukkelijk gekeken naar Polen en Hongarije, waar met politieke meerderheden de rechterlijke macht onder politieke controle werd gesteld. Een belangrijk deel van de maatregelen is gericht op het Grondwettelijk Hof. Het Hof in Karlsruhe kan wetten intrekken als ze in strijd zijn met de grondwet. Maar over het Hof zelf waren tot nu toe relatief weinig regels vastgelegd.

De ‘Karlsruhe’-rechters worden gekozen door zowel de Bondsdag als de Bondsraad (vergelijkbaar met de Eerste Kamer in Nederland) met een twee derde meerderheid. De vrees is dat radicale partijen een derde van de zetels in de Bondsdag behalen en vervolgens die benoemingen kunnen blokkeren. Daar is nu wat op bedacht: als dat gebeurt, wordt de benoeming gedaan door de Bondsraad. Dat klinkt technisch, maar er is volgens veel politici en juridische experts een acuut gevaar voor de Duitse democratie. In drie Oost-Duitse deelstaten won de AfD dit jaar een derde van de stemmen, de Sperrminorität. In Brandenburg heeft de partij al aangekondigd benoemingen van rechters op deelstaatniveau te blokkeren, als ze de rechter ‘niet gekwalificeerd’ vindt. De AfD ziet de hoogste rechters als partijdig, omdat ze gekozen zijn door een ‘partijkartel’ waar de radicaal-rechtse partij buiten wordt gehouden. Dat weerspreken de andere partijen. De rechters zijn onpartijdig en oordelen vaak tegen de wens in van de politiek, benadrukken zij.

In de grondwet stond ook nog weinig over de samenstelling van het Hof, bijvoorbeeld over het aantal leden, de leeftijdsgrens en het aantal termijnen dat een rechter mag dienen. Dat bood ruimte voor een autocratische regering om simpelweg de spelregels aan te passen, bijvoorbeeld door de pensioenleeftijd van rechters te verlagen, om zo de rechtbank te kunnen vervangen. Ook dat is verholpen. Zo zijn allerlei ‘trucs’ die in Polen, Hongarije en Israël met de rechtstaat zijn uitgehaald onderzocht, om te voorkomen dat eenzelfde scenario in Duitsland zich kan ontrollen. “Midden- en Oost-Europa heeft veel van ons geleerd, maar wij leren nu ook van hen”, zei toenmalige justitieminister Buschmann (FDP) daarover. Het aanpassen van het Grondwettelijk Hof wordt nu zo goed als onmogelijk. Ook het toevoegen van een nieuwe rechterlijke instantie aan het Grondwettelijk Hof, zoals de beruchte tuchtkamer in Polen, kan alleen nog maar met een tweederdemeerderheid. Het is vrijwel uitgesloten dat de populistische partijen AfD en het linkse BSW bij de Bondsdagverkiezingen op 23 februari de meerderheid halen. Een derde van de stemmen, de Sperrminorität, is echter wel voorstelbaar. De maatregelen zijn bovendien preventief en richten zich op de lange termijn, wanneer een antidemocratische partij misschien groter wordt. Die zorgen wordt serieus genomen; juist Duitsland weet uit zijn geschiedenis hoe snel de democratie de nek kan worden omgedraaid. Bijna 70 procent van de Duitsers zegt zich nu zorgen te maken over de toekomst van de democratie. (NOS)

Fototekst: Het Constitutioneel Hof in Karlsruhe. (EPA)

PARIJS  –  De verkoop van volledig elektrische auto’s in de EU is vorige maand gekelderd. Al langere tijd slinkt het aantal nieuwe stekkerauto’s. Dat komt vooral door verminderde interesse in Duitsland. De Europese belangenorganisatie voor de auto-industrie ACEA zag dat er in november 9,5 procent minder volledig elektrische auto’s werden verkocht. Ook de stekkerhybrides deden het niet best. In de vier grote Europese automarkten (Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje) liep de verkoop van elektrische modellen terug. Bij de Fransen en de Duitsers daalde de verkoop zelfs met meer dan 20 procent in vergelijking met een jaar eerder. De daling in november staat niet op zichzelf. Al langer zit de verkoop van stekkerauto’s in de verdrukking. Dit jaar zijn tot dusver 5,4 procent minder volledig elektrische auto’s verkocht, terwijl de stekkerhybrides een daling van 8 procent vertonen. Hierbij drukt Duitsland met een min van ruim 26 procent zwaar op de resultaten. Volgens experts komt dit door de afbouw van subsidies voor elektrisch rijden.

De dalende verkoop brengt Duitse autofabrikanten in moeilijkheden, terwijl die het toch al niet makkelijk hebben. Zo hebben ze veel last van Chinese concurrentie en krijgen ze in 2025 strengere milieumaatregelen opgelegd. Volgens die EU-regels moeten de fabrikanten voortaan meer schone auto’s verkopen. Maar de autobouwers vrezen dat dit niet lukt door de afnemende interesse in elektrisch rijden. Als de fabrikanten niet aan de eisen voldoen, kunnen ze hoge boetes krijgen.

Tegenover de dalende verkoop van stekkerauto’s staat een stijging bij de hybride modellen. Het gaat hierbij om auto’s zonder stekker die deels op stroom kunnen rijden, bijvoorbeeld via remenergie. Daarvan zijn er dit jaar tot dusver bijna drie miljoen verkocht. Dat is 20 procent meer dan in dezelfde periode vorig jaar. Het is ook ruim meer dan de ongeveer twee miljoen verkochte elektrische auto’s en stekkerhybrides. De verkoop van auto’s die volledig fossiel rijden, is dit jaar ook gedaald. Vooral de dieselauto zit in het verdomhoekje. De totale autoverkoop is ongeveer hetzelfde als vorig jaar. (NU)

PURMEREND –  De politie heeft twee mannen aangehouden in het onderzoek naar de explosie in Purmerend waarbij afgelopen zondag iemand zwaargewond raakte. Na de explosie brak brand uit en moesten zes huizen worden ontruimd. De verdachten zijn twee mannen van 19 en 20 uit Purmerend. De politie verdenkt de 19-jarige man van directe betrokkenheid bij de explosie aan de Maasstraat. De man van 20 zou een latere vergeldingsactie hebben voorbereid. De mannen zijn gisteravond aangehouden. De twee mannen zitten in volledige beperkingen, wat wil zeggen dat ze alleen contact mogen hebben met hun advocaat. Vrijdag worden ze voorgeleid aan de rechter-commissaris. De politie sluit niet uit dat er nog meer aanhoudingen volgen. Buurtbewoners zeiden eerder dat het niet de eerste explosie was in Purmerend. Eerder dit jaar was er een plofkraak en een explosie in een ander huis. De politie plaatste daarop camera’s in de wijk.

Volgens de burgemeesters van Purmerend en Den Haag hebben explosies grote gevolgen voor de mensen die erdoor worden getroffen. Buurtbewoners helpen elkaar bij het verwerken van de gebeurtenissen en de gemeenten regelen onderdak voor mensen die hun huis uit moeten. Ook zijn er bewonersavonden en wordt slachtofferhulp ingeschakeld.

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid uitte afgelopen dinsdag zijn bezorgdheid over het toenemende aantal explosies. Hij noemde daarbij ook het voorbeeld van Den Haag, waar vorige week zes mensen om het leven kwamen. Hij spreekt niet meer van vuurwerk, maar van “een soort handgranaten” die voor de deur worden neergelegd. Er wordt aangedrongen op een landelijke aanpak van het probleem. Van Weel zei daarover dat er al verschillende maatregelen zijn genomen. Zo werd eerder dit jaar een taskforce opgericht. De politie zegt dat er dit jaar al 1100 aanslagen met explosies zijn geweest op woningen en bedrijven. Daarvoor zijn zo’n 500 verdachten opgepakt. In 80 procent van de gevallen worden cobra’s gebruikt, die volgens de politie de kracht van een handgranaat hebben. (NOS)

Fototekst: Het huis raakte door de brand zwaar beschadigd. (ANP)