OEKRAINE – Bij een Russische raketaanval op Kyiv is vrijdag een pand met zes diplomatieke ambassades geraakt. Eerder maakte het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken bekend dat er bij de aanval een persoon is omgekomen en elf mensen gewond zijn geraakt. In het geraakte pand zitten de ambassades van Albanië, Argentinië, Noord-Macedonië, Portugal, Montenegro en de Palestijnse Autoriteit. Volgens de Portugese minister van Buitenlandse Zaken, Paulo Rangel, raakte het gebouw licht beschadigd. “Het is absoluut onacceptabel dat diplomatieke gebouwen door aanvallen beschadigen of doelwit zijn”, zegt hij in een verklaring.

Omdat er in de Portugese hoofdstad Lissabon momenteel geen Russische ambassadeur aanwezig is, heeft de minister de Russische zaakgelastigde om een verklaring gevraagd. Ook voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen veroordeelt de beschadiging van de ambassades. “Wederom een ​​afschuwelijke Russische aanval op Kyiv”, reageerde ze op X. “Poetins minachting voor het internationaal recht bereikt een nieuw dieptepunt.” Rusland vuurde vrijdagochtend in totaal acht raketten af op Kyiv. De Oekraïense luchtmacht zegt vijf van de acht raketten uit de lucht te hebben geschoten. Volgens het hoofd van het militaire bestuur van de Oekraïense hoofdstad, Serhiy Popko, ging het om hypersonische Kinzjal-raketten en ballistische Iskander-raketten.

Bij de aanval raakten elf mensen gewond en is een persoon overleden, zei de burgemeester van Kyiv. Brokstukken van de raketten kwamen neer op vier wijken in de hoofdstad. Daarbij zouden gebouwen en auto’s in brand zijn gevlogen. (Nu.nl)

MOZAMBIQUE – De dodentol vanwege cycloon Chido is opgelopen tot 110. In Mozambique kwamen minstens 75 mensen om het leven, op de Franse eilandengroep Mayotte vielen nog eens 35 slachtoffers. België draagt via het Europese mechanisme voor civiele bescherming mee bij aan de noodhulp. Het gaat om een 700-tal gezinstenten en ongeveer 4.000 hygiënekits. In Mozambique vielen ook nog bijna 800 gewonden, vooral dan in de noordelijke provincie Cabo Delgado. 40.000 woningen zijn vernield, in totaal werden bijna 330.000 mensen getroffen. De autoriteiten kondigden twee dagen van nationale rouw af.

Op Mayotte is er sprake van 67 zwaargewonden en 2.432 lichtgewonden. Gevreesd wordt dat het dodental daar nog fors kan oplopen. De Franse president Emmanuel Macron bezocht de afgelopen twee dagen het overzeese gebied. De Europese Unie kondigde noodhulp ter waarde van 900.000 euro aan, met onder meer tenten, water en medische zorg voor de getroffen gemeenschappen. (HLN)

KROATIË – Een zevenjarig meisje is vrijdag omgekomen bij een steekpartij op een basisschool in de Kroatische hoofdstad Zagreb. Een docent en vijf andere leerlingen raakten gewond. De steekpartij vond plaats rond 9.50 uur op een basisschool in de wijk Precko. Volgens de staatstelevisie HRT kwam de aanvaller de school binnen, ging hij meteen het eerste klaslokaal binnen en viel hij daar kinderen aan.

De politie zegt dat de dader een “jonge man” is en dat hij is opgepakt. Over zijn leeftijd is wat onduidelijkheid, schrijft persbureau AP. Volgens de Kroatische minister van Volksgezondheid is de man ouder dan achttien. Lokale media schrijven dat hij negentien jaar oud is.

Premier Andrej Plenkovic is “geschokt” door de aanval. De politie doet momenteel onderzoek naar wat er is gebeurd. De gewonden zijn naar verschillende ziekenhuizen in Zagreb gebracht. (Nu.nl)

SARAJEVO – Een deken van mist en smog hangt deze week boven de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Inwoners van de stad wordt geadviseerd binnen te blijven. Vliegtuigen konden niet opstijgen of landen vanwege het zicht van slechts enkele tientallen meters. De luchtkwaliteitsindex van het Zwitsers IQAir kwam uit boven de 225 en de lucht wordt er al de hele week geclassificeerd als “gevaarlijk” en “zeer ongezond”. Alleen in de Indiase hoofdstad New Delhi, waar honderd keer meer mensen wonen dan in Sarajevo, was de luchtkwaliteit woensdag slechter. De stad heeft vaker te maken met overlast door smog. Dat komt onder andere omdat Sarajevo in een vallei ligt en mist er langer blijft hangen. Een andere oorzaak is de zogenoemde ‘temperatuurinversie’, een soort deksel van warme lucht die koude lucht en smog tegen de grond drukt. De lucht in Sarajevo is, zeker in de wintermaanden, sowieso al verontreinigd omdat er in de Balkan nog veel gestookt wordt met kolen en hout. Ook rijden er veel oude voertuigen die veel vervuilende stoffen uitstoten. (NOS)

WASHINGTON  –  De Amerikaanse overheid dreigt nog voor de kerst in acute geldnood te komen. Aangespoord door aankomend president Trump en zijn bondgenoot Elon Musk hebben Republikeinen in het Congres onverwachts een compromis met Democraten voor extra fondsen weggestemd. Een alternatief plan dat wel de steun van Trump kreeg haalde het afgelopen donderdagnacht ook niet. Door de impasse komt de federale overheid mogelijk dit weekend al zonder geld te zitten. Dat kan betekenen dat honderdduizenden ambtenaren vlak voor de feestdagen zonder salaris thuis komen te zitten en musea en nationale parken in de kerstvakantie niet open kunnen. Wel blijven essentiële overheidsdiensten als defensie en politie doordraaien, en ook uitkeringen zijn gegarandeerd. De politieke crisis legt nog voor het aantreden van Trump de breuklijnen in Washington bloot. Trump zette fractieleider Johnson van zijn eigen partij in zijn hemd, maar kreeg op zijn beurt ook niet de steun van partijgenoten voor zijn eigen plannen. De Democraten schilderen Musk af als de echte machthebber in Washington, die Trump naar zijn pijpen laat dansen.

De Democraten en Republikeinen moeten gezamenlijk afspraken maken over het federale budget om de overheidsdiensten te financieren. Daar had voorzitter Johnson van het Huis van Afgevaardigden een compromis over bereikt met de Democratische oppositie. Maar toen bemoeide Musk zich met de zaak, de miljardair die Trump heeft aangewezen om overheidsuitgaven efficiënter te maken. “Dit wetsvoorstel mag niet aangenomen worden”, twitterde hij diep in de nacht. De rest van de dag uitte hij in ruim zestig berichten en retweets zijn kritiek. Zo nam Musk het wetgevers kwalijk dat er te veel extraatjes in opgenomen waren, zoals de eerste salarisverhoging in vijftien jaar voor Congresleden. Hij verspreidde echter ook misinformatie dat er miljoenen aan steun voor Oekraïne onderdeel van de afspraken zouden zijn, evenals miljarden voor een nieuw American footballstadion in de hoofdstad. Hoewel politici benadrukten dat die voorstellen helemaal niet voorkomen in het voorstel, noemde Musk de wet vreselijk, ongehoord en een waanzinnige misdaad. Hij stelde voor ieder Congreslid dat voorstemde weg te sturen bij de volgende verkiezingen. Volgens hem zou er geen enkele wet meer aangenomen moeten worden voordat Trump over een maand aantreedt. “Niet één. Nul.”

Het leidde ertoe dat het compromis van tafel ging en Republikeinen overhaast een alternatief moesten aanleveren, waarin onder meer hun eigen loonsverhoging was verdwenen. Daarnaast had de partijleiding een eis van Trump overgenomen om het schuldenplafond te schrappen tot 2027. Dat zou betekenen dat de federale overheid niet meer gebonden is aan een grens om extra te lenen. Nu waren het de Democraten die protesteerden. Hoewel ze in het verleden wel oren hadden naar meer financiële armslag voor de overheid, zijn ze bang dat het geld onder Trump vooral gebruikt gaat worden voor belastingverlagingen voor rijken. “Dit kun je geen serieus voorstel noemen”, reageerde fractieleider Jeffries op het plan van de Republikeinen. Zijn antwoord was daarom “niet alleen nee, maar hell no.” Zijn invloedrijke collega Steny Hoyer laakte de tactiek van de Republikeinen om te elfder ure nog zo’n enorme beleidswijziging te willen doordrukken. “Zonder discussie, het was slikken of stikken.” (NOS)

Fototekst: Trump met Musk. (AP)

WASHINGTON  –  Het Huis van Afgevaardigden heeft een nieuw voorstel over de Amerikaanse overheidsuitgaven weggestemd. Het uitgavenpakket was samengesteld door de Republikeinen nadat aankomend president Donald Trump een eerder voorstel had verworpen. Ondanks Trumps steun voor het nieuwe voorstel, stemden 38 Republikeinen tegen het pakket maatregelen. Persvoorlichter van het Witte Huis Karine Jean-Pierre noemde het nieuwe voorstel een “weggeefactie voor miljardairs die de Republikeinen op de valreep aanbieden”.

Donderdag hadden de Republikeinen nog een compromis dat de Republikeinse voorzitter van het Huis, Mike Johnson, met de Democratische fractie was overeengekomen, verworpen. Dat deden ze onder druk van Trump en de aanstaande vicepresident J.D. Vance.

De financiering van de Amerikaanse overheid liep vrijdag af. De kans op een zogenoemde shutdown, een verlamming van de federale overheidsapparaten, is daardoor opnieuw groter geworden. Als het Congres geen akkoord bereikt en de president dat akkoord niet ondertekent, komt in de nacht van vrijdag op zaterdag, om middernacht, een einde aan de overheidsfinanciering en worden delen van de federale overheid stilgelegd. (HLN)

Fototekst: De Republikeinse voorzitter van het Huis, Mike Johnson. (AFP)

SEATTLE   –  MacKenzie Scott (54), sinds haar scheiding met Amazon-oprichter Jeff Bezos (60) één van de rijkste mensen ter wereld, heeft weer een aardige duit van haar fortuin weggeschonken. Scott doneerde dit jaar liefst USD 2 miljard (1,93 miljard euro) aan 199 organisaties. De voorbije jaren gaf de filantrope al bijna USD 20 miljard (19,29 miljard euro) weg. MacKenzie Scott is de voormalige echtgenote van Amazon-oprichter Jeff Bezos. Het koppel ging in 2019 uit elkaar. De romanschrijfster, die 25 jaar getrouwd was met Bezos, kreeg bij de scheiding zo’n 4 procent van alle Amazon-aandelen. Het pakket was destijds ongeveer USD 38 miljard waard (ruim 33 miljard euro).

Vandaag wordt haar fortuin – ondanks de vele miljarden die ze al heeft weggeschonken – op  USD 40 miljard (38,59 miljard euro) geschat. De Amerikaanse bezit nog steeds 139 miljoen aandelen van Amazon en wordt steeds rijker omdat de waarde van Amazon-aandelen ten opzichte van 2019 aardig is gestegen.

Scott sloot zich na de scheiding met Bezos net als Bill & Melinda Gates aan bij ‘The Giving Pledge’, een campagne die de rijkste Amerikanen aanmoedigt om het grootste deel van hun vermogen te schenken aan goede doelen. Het merendeel van de donaties van de weldoenster ging dit jaar naar organisaties die mensen helpen met onder meer huisvesting, onderwijs, gezondheid of werk. (HLN)

Fototekst: Mackenzie Scott. (AFP)

MOSKOU  –  Nikolai Yuryev (65), het hoofd contraspionage van de Russische Federale Veiligheidsdienst (FSB), heeft ontslag genomen. Het bericht komt enkele dagen na de moord op luitenant-generaal Igor Kirillov. De Russische president Vladimir Poetin noemde die aanslag donderdag nog een “mislukking” van de inlichtingendiensten. Russische media melden dat kolonel-generaal Nikolai Yuryev, die sinds 2018 hoofd van de dienst voor militaire contraspionage was, ontslag heeft genomen wegens ontevredenheid over zijn werk veroorzaakt door “mislukkingen in het operationele werk van het Ministerie van Defensie”. Volgens sommige bronnen is de kans echter groot dat de Rus ontslagen is. Het vertrek van Yuryev volgt enkele dagen na de moordaanslag op Igor Kirillov (54). Het hoofd van de biologische, chemische en nucleaire strijdkrachten werd dinsdag samen met zijn assistent gedood toen een elektrische step die dicht bij hem stond tot ontploffing werd gebracht. De Oekraïense inlichtingendiensten (SBU) eisten de verantwoordelijkheid even later op.

Tijdens zijn jaarlijkse persbijeenkomst noemde Poetin de moord op Kirillov donderdag een “terroristische daad”. De president gaf ook toe dat de Russische speciale diensten er niet in geslaagd zijn de aanslag te verijdelen. “Dat betekent dat onze inlichtingendiensten deze aanslagen hebben laten passeren. We moeten dit werk verbeteren en mogen zulke mislukkingen, die ons hard treffen, niet toelaten”, zei hij. Of er een link is tussen het ontslag van Yuryev en de moord op Kirillov is niet duidelijk. Volgens militaire experten deden er in oktober al geruchten de ronde dat de contraspionagechef op of na 25 november – zijn 65ste verjaardag – aan de deur zou worden gezet. “Het zou ook oneerlijk zijn om de contraspionagedienst de schuld te geven van de moord op Kirillov”, zegt de Russische journalist Vladislav Shurygin. “De taak van de dienst is immers het beschermen van de militaire infrastructuur tegen vijandelijkheden”, benadrukt hij. (HLN)

Fototekst: De Russische president Vladimir Poetin. (AP)

VERENIGD KONINKRIJK –  Geeft één van de grootste mysteries van de mensheid zijn geheimen prijs? Al voor de derde keer dit jaar komen wetenschappers met een nieuwe onthulling over het wereldberoemde monument Stonehenge. In augustus leverde een team onderzoekers nog bewijzen die suggereren dat de Altaarsteen, de iconische monoliet te midden van Stonehenge, niet afkomstig is uit Wales, zoals aanvankelijk werd gedacht, maar van nog honderden kilometers verderop. Zo’n 5.000 jaar geleden zou de 6 ton zware zandsteen vanuit Schotland naar het zuiden van Engeland zijn getransporteerd. Hoewel er nog altijd gezocht wordt naar de exacte plek waar de steen vandaan komt, publiceerden diezelfde onderzoekers een maand later wel een rapport waarin ze Schotse archipel Orkney als mogelijkheid uitsloten.

Voortbouwend op die twee eerdere studies suggereren wetenschappers nu dat Stonehenge mogelijk rond 2620 tot 2480 voor Christus in Engeland heropgebouwd werd in een poging om de oude Britten te verenigen op een moment dat er nieuwkomers uit het Europese vasteland arriveerden. De nieuwe studie, die donderdag in het tijdschrift Archeology International werd gepubliceerd, onthult ook hoe de neolithische mensen de steen mogelijk over 700 kilometer hebben verplaatst. Volgens het onderzoek zijn er overeenkomsten tussen steencirkels in Schotland enerzijds en die van Stonehenge in Wiltshire anderzijds. Die overeenkomsten dragen bij aan een groeiende verzameling aanwijzingen die aantonen dat er waarschijnlijk meer connectie was tussen de oude samenlevingen in deze twee afgelegen gebieden dan ooit werd gedacht.

“Deze nieuwe inzichten hebben ons begrip van wat het oorspronkelijke doel van Stonehenge zou kunnen zijn geweest, aanzienlijk uitgebreid”, zegt Mike Parker Pearson, hoofdauteur van de studie en hoogleraar Britse prehistorie aan University College London. “Het laat zien dat deze plek niet alleen belangrijk was voor de mensen die in de buurt woonden, maar voor heel Groot-Brittannië. Zo belangrijk zelfs dat ze enorme monolieten over soms honderden kilometers naar deze locatie brachten.” Ondanks de nieuwe onthullingen blijven er veel vragen over het exacte doel van Stonehenge en de Altaarsteen. Feit is dat het monument tijdens de winter- en zomerzonnewendes in lijn staat met de zon. “Er is goed bewijs dat suggereert dat deze grote monolieten een voorouderlijke betekenis hebben en mogelijk de voorouders van de mensen die ze hebben geplaatst vertegenwoordigen of zelfs belichamen”, aldus Parker Pearson. “De locatie van de Altaarsteen binnen Stonehenge is belangrijk, want als je in het midden van de stenen cirkel staat, gaat de zon tijdens de midwinterzonnewende onder in het midden.” (De  Telegraaf)

Fototekst: Het wereldberoemde monument Stonehenge. (ANP/Alamy Limited)

Stockholm – De Zweedse politie is donderdag aan boord gestapt van het van kabelsabotage verdachte Chinese schip Yi Peng 3. Ook vertegenwoordigers van Duitsland, Finland en China zijn voor een onderzoek aan boord gegaan van het schip dat al een maand stil ligt in het Kattegat. Omdat het vaartuig in de Deense economische zone ligt, is er ook een faciliterende Deense waarnemer aanwezig. Half november werden binnen 24 uur twee belangrijke communicatiekabels op de bodem van de Oostzee vernield. Het onderzoek naar de aanleiding hiertoe richtte zich al snel op het Chinese vrachtschip Yi Peng 3. Het schip zou de kabels zijn gepasseerd op hetzelfde moment dat ze braken, om vervolgens voor anker te gaan in het Kattegat tussen Zweden en Denemarken.

Daar ligt het schip nu al een maand stil, ondanks een eerder verzoek van de Zweedse minister-president Ulf Kristersson om richting Zweedse wateren te varen voor verder onderzoek. „Wij willen duidelijkheid krijgen over wat er is gebeurd en verwachten dat China daaraan zal bijdragen”, zei de premier tijdens een persconferentie. Het schip wordt sinds het voor anker gaan in de gaten gehouden door surveillance schepen uit Zweden, Denemarken en Duitsland.

Na een diplomatiek overleg op het Deense Ministerie van Buitenlandse Zaken tussen vertegenwoordigers van Zweden, Finland, Duitsland en China, lijkt er nu een doorbraak in het onderzoek te komen. „Wanneer deze groep mensen uit vier landen de inspectie heeft uitgevoerd, verwachten we dat het schip richting zijn bestemming kan varen”, zegt de Deense minister van Buitenlandse Zaken Lars Løkke Rasmussen tegen DR.

Het onderzoek aan boord van het schip wordt door de Chinese autoriteiten uitgevoerd. Vertegenwoordigers van de andere landen zijn aanwezig om toezicht te houden op het onderzoek ter plaatse. „Onze taak hier is om waarnemers te zijn, we mogen aan boord geen actieve maatregelen nemen. We observeren daar wat de Chinese autoriteiten doen”, zegt Per Engström, afdelingshoofd bij de Zweedse politie tegen SVT. (Nu.nl)

Foto: De Zweedse politie is donderdag aan boord gestapt van het van kabelsabotage verdachte Chinese schip Yi Peng 3. (ANP)

ABCHAZIË – In Abchazië, een zelfstandige Georgische regio, is donderdag een parlementariër doodgeschoten bij het parlementsgebouw. Een andere parlementariër zou de schutter zijn, vermoedt het Ministerie van Binnenlandse Zaken volgens het Abchazische staatspersbureau Apsnypress. De gedode parlementariër is Vakhtang Golandzia, meldt het Abchazische Ministerie van Volksgezondheid. Een andere parlementariër raakte gewond aan zijn arm. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft een andere parlementariër, Adgur Kharazia, aangemerkt als verdachte. Hij zou na de schietpartij gevlucht zijn. Een mogelijk motief voor de daad is vooralsnog onduidelijk.

Abchazië is een zelfstandige Georgische regio en grenst aan Rusland. Het gebied staat al sinds begin jaren negentig niet meer onder Georgische controle. De Russen steunen Abchazië en een andere afgescheiden Georgische regio, Zuid-Ossetië, al langer. Vorige maand werd het Abchazische parlement nog bestormd door boze betogers. Dat had te maken met de plannen van toenmalig president Aslan Bzhania om afspraken te maken met Rusland over investeringen. Oppositieleiders vreesden dat vermogende Russen de lokale bevolking zouden komen verdrijven. Bzhania stapte uiteindelijk op. Zijn vicepresident Badra Gunba kwam daarna aan de macht. (Nu.nl)

WENEN – Een Oostenrijks stel moet zich voor de rechter verantwoorden in een opmerkelijk geval van pensioenfraude. Om vergoedingen op te strijken, trouwden de twee de afgelopen veertig jaar twaalf keer met elkaar, om daarna net zo vaak weer te scheiden. Na de dood van haar eerste echtgenoot in 1981 had de inmiddels 73-jarige vrouw uit het Oostenrijkse Graz recht op een weduwepensioen. Toen ze een jaar later hertrouwde met een andere man verloor ze dat pensioen weer, maar kreeg ze conform de Oostenrijkse wet ter compensatie wel een soort “ontslagvergoeding” van zo’n €27.000.

Dat bracht het kersverse stel duidelijk op ideeën. In 1988 vroegen ze een scheiding aan. Officieel omdat hij door zijn baan als vrachtwagenchauffeur te veel weg was van huis en ze daardoor uit elkaar waren gegroeid. Toen de scheiding rond was, kreeg de vrouw opnieuw haar weduwepensioen. In het daaropvolgende decennia zouden de twee nog elf keer met elkaar trouwen en – na gemiddeld drie jaar huwelijk – opnieuw scheiden. Telkens rinkelde de kassa: tussen 1982 en 2022 zouden de twee op die manier ruim €326.000 hebben bemachtigd met hun “knipperlichthuwelijken”.

Hun fraude kwam pas aan het licht omdat ze iets te gulzig werden. Toen de autoriteiten in 2022 weigerden om de compensatie opnieuw uit te keren, startte het echtpaar zelf een rechtszaak tegen het pensioenfonds. Iets wat ze beter niet hadden moeten doen: in 2023 verwierp het Oostenrijkse Hooggerechtshof hun zaak en een jaar later oordeelde een rechtbank dat alle vergoedingen die ze in het verleden hadden gekregen ook onterecht waren. De rechtbank had namelijk geoordeeld dat hun huwelijken helemaal niet mislukt waren. De twee hebben de afgelopen tien jaar continue samengewoond en hadden volgens getuigen „een modelhuwelijk”. Het echtpaar – de laatste aanvraag tot scheiding werd nietig verklaard, waardoor het momenteel officieel nog getrouwd is – wordt nu aangeklaagd wegens fraude en is in afwachting van zijn proces.

(De Telegraaf/ Getty Images)

SYRIE – De Israëlische inname van de bufferzone kon internationaal op veel kritiek rekenen. Onterecht, vinden sommige NU.nl-lezers. Want Turkije bemoeit zich toch ook al langer met Syrië? En hoe zit het dan met de Amerikaanse troepen daar? NU.nl sprak met drie experts. Over één ding zijn de drie deskundigen het meteen eens: wat Israël op het moment in Syrië doet – het innemen van de bufferzone bij de Golanhoogten onder het mom van zelfverdediging – is in strijd met het internationaal recht.

“Dit is juridisch niet in de haak”, zegt Henri de Waele, hoogleraar Internationaal en Europees recht. “Wat Israël eerder heeft gedaan met de Golanhoogten en nu met een stuk van Syrië, mag niet van het internationaal recht”, zegt ook Marcel Brus, hoogleraar Internationaal Publiekrecht. Wil je het onderbouwen om een land in te vallen, dan moet je eerst kunnen onderbouwen dat er sprake is van dreiging vanuit dat land. “Maar er waren geen aanvallen vanuit Syrië op Israël”, zegt Brus. “En Israël bombardeert nu militaire doelen, schepen, wapenopslagplaatsen en vliegvelden.”

Het land zegt daarmee te voorkomen dat er dreiging vanuit Syrië richting Israël komt. “Maar preventieve zelfverdediging is vanuit internationaal recht niet toegestaan”, merkt Brus op. “Er is geen enkele grond waarop Israël die inval kan onderbouwen.” (Nu.nl)