CHISINAU –  In Moldavië geldt vanaf maandag de noodtoestand vanwege dreigende gastekorten. Het parlement heeft daarmee ingestemd omdat het land vanaf januari waarschijnlijk geen Russisch gas meer krijgt.  Moldavië krijgt zijn gas via Oekraïne, maar het contract van dat land met het Russische Gazprom voor de doorvoer van gas loopt per eind deze maand af. Het gas uit Rusland komt het land binnen via de afvallige regio Transnistrië, die sterk onder invloed van Moskou staat. Via een energiecentrale in Transnistrië wordt het gas doorverkocht voor de rest van het land, goed voor zo’n 80 procent van de vraag. De opbrengsten komen vooral Transnistrië ten goede.

Eind vorige maand reisde de Moldavische minister van Energie Viktor Parlikov naar Sint-Petersburg om Gazprom ertoe te bewegen de gastoevoer via Turkstream (een pijplijn van Rusland naar Turkije), Bulgarije en Roemenië te laten doorgaan. Gazprom zei toen dat Moldavië eerst zijn “historische gasschulden” moet voldoen. Volgens Gazprom bedraagt die schuld inmiddels zo’n 750 miljoen euro. De autoriteiten in Moldavië zeggen dat het gaat om niet meer dan 8,5 miljoen euro. Parlikov werd na terugkomst in Moldavië overigens ontslagen door premier Dorin Recean.

Recean zegt dat president Poetin erop uit is Moldavië te destabiliseren. Hij had het parlement opgeroepen in te stemmen met de noodtoestand om te voorkomen dat het land nog een winter slachtoffer wordt van “energie-afpersing”. Door het uitroepen van de noodtoestand kan de Moldavische regering ingrijpen in de verdeling van het nog beschikbare gas. Ook kan de export worden beperkt. Moldavië is een van de armste Europese landen. Veel Moldaviërs zien graag dat het land zo snel mogelijk lid wordt van de Europese Unie. Vorige maand waren er verkiezingen die werden gewonnen door de pro-Europese president Maia Sandu. Er werd gelijktijdig een referendum gehouden met de vraag of een pro-Europese koers moet worden opgenomen in de Grondwet; een nipte meerderheid stemde voor. De verkiezingen werden overschaduwd door aantijgingen van inmenging en omkoping. (NOS)

Fototekst: De Moldavische president Sandu vorige maand bij de verkiezingen. (Reuters)

AMSTERDAM – De zorgsector is op zijn zachtst gezegd niet blij met het voornemen van het kabinet om 315 miljoen euro te bezuinigen op de zorgsector. Dit is afgesproken om de onderwijsbegroting rond te kunnen krijgen. De bezuinigingen zouden voor een groot deel ten koste gaan van het opleiden en bijscholen van verpleegkundigen. Brancheorganisaties in de zorg noemen dit onacceptabel en eisen dat de bezuinigingen van tafel gaan. In een brandbrief aan het kabinet schrijven de brancheclubs NVZ (ziekenhuizen), FMS (medisch specialisten), V&VN (verpleegkundigen) en ZKN (zelfstandige klinieken) dat ze “zijn overvallen door deze abrupte bezuinigingen die zonder enig overleg tot stand zijn gekomen”.

Een deel van de voorgenomen bezuinigingen (150 miljoen euro) wil het kabinet realiseren door afspraken te maken over “uitwassen beloningen medisch specialisten in maatschappen”. Het andere deel (165 miljoen euro) betreft de subsidieregeling strategisch opleiden medisch specialistische zorg. Volgens de brancheclubs gaat dit om het opleiden en bijscholen van verpleegkundigen en andere zorgprofessionals.

Met deze bezuinigingen worden de lopende onderhandelingen over aanvullingen op het Integraal Zorgakkoord op scherp gezet. NVZ-voorzitter Ad Melkert: “Met deze bezuinigingen wordt een bom gelegd onder de onderhandelingen die gaande zijn over aanvullingen op het Integraal Zorgakkoord. De zorg staat voor gigantische uitdagingen, met oplopende arbeidsmarkttekorten en een toenemende zorgvraag. De financiële positie van de ziekenhuissector is al kwetsbaar. Een extra bezuiniging is onverantwoord en onacceptabel”, zegt hij. (De Telegraaf)

Foto: Verpleegkundigen worden de dupe van de bezuinigingen. (Getty Images)

LUXEMBURG – De voormalig Amerikaanse parlementsvoorzitter Nancy Pelosi (84) is vrijdag gewond geraakt tijdens een zakenreis naar Luxemburg, zo laat haar kantoor weten in een verklaring. De vrouw werd naar het ziekenhuis gebracht voor een evaluatie. Pelosi was met een delegatie van het congres in Luxemburg voor de 80e herdenking van de Slag om de Ardennen. “Voorzitter Nancy Emerita Pelosi raakte gewond tijdens een officiële afspraak en werd opgenomen in het ziekenhuis voor een evaluatie”, klinkt het in de verklaring. “Ze wordt momenteel uitstekend verzorgd door de dokters en het verplegend personeel.” (De Telegraaf/Foto: ANP)

OOSTENRIJK – Oostenrijk biedt Syrische vluchtelingen een “terugkeerbonus” van duizend euro als ze terugkeren naar Syrië. De conservatieve regering hoopt dat Syriërs zo vrijwillig vertrekken. “Het land heeft zijn burgers nu nodig om te herbouwen”, schreef kanselier Karl Nehammer op X. Kort na de machtswisseling in Syrië stopte Oostenrijk met de asielprocedure voor Syriërs. De regering van Nehammer bekijkt de veiligheidssituatie in het land om eventueel over te gaan tot gedwongen terugkeer. Terugkeer afdwingen is niet mogelijk totdat de plannen duidelijk worden van de nieuwe machthebbers. Daarbij moet bijvoorbeeld helder zijn of de rechten van etnische en religieuze minderheden worden gerespecteerd. Syriërs zijn de grootste groep asielzoekers in Oostenrijk, waar migratie een groot politiek thema is. Afgelopen oktober won de rechts-radicale FPÖ de parlementsverkiezingen. De FPÖ is een islamkritische partij die uitgesproken tegen migranten is. (Nu.nl)

NEDERLAND – Ouders van kinderen die slachtoffer zijn in de Barendrechtse zedenzaak zitten met het dilemma of ze hun kind over het misbruik moeten vertellen. Mogelijk weet een deel van de jonge kinderen niet dat ze slachtoffer zijn van een misdrijf. Dat zei de rechter vrijdag tijdens de eerste voorbereidende zitting tegen verdachte Mels van B.. Bij het Centrum Seksueel Geweld (CSG) in het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam leren ouders hoe ze hiermee kunnen omgaan.

Bij het centrum komen jaarlijks ongeveer 200 kinderen uit de regio Rotterdam terecht die mishandeld of misbruikt zijn. Ook veel kinderen uit Barendrecht zijn daar opgevangen. Ouders komen met verschillende emoties binnen bij het centrum. “Boosheid, verdriet, maar ook machteloosheid”, vertelt psychotherapeut Joyce ten Doeschate-de Gruijl. “We proberen ouders en gezinnen in die lastige fase zo goed mogelijk te begeleiden en te steunen.”

Omdat de manier waarop ouders reageren ook invloed heeft op hoe het met het kind gaat, is die begeleiding belangrijk. “Vooral jongere kinderen hebben soms niet altijd door dat wat zij meemaken seksueel misbruik is.” Misbruik wordt niet altijd als iets akeligs of traumatisch ervaren, zegt de psychotherapeut: de plegers zijn niet altijd naar of vervelend tegen kinderen. Het team gaat in dat geval in gesprek met het kind. Om uit te leggen “dat diegene die dat gedaan heeft dat nooit had moeten doen” en ook “dat het kind daar geen schuld aan heeft”.

Ten Doeschate-de Gruijl raadt ouders aan om hun emoties dan ook niet in de buurt van hun kind te uiten. “We probeer ouders te stimuleren en uit te leggen dat het hun kind helpt als ze rustig kunnen blijven.”

Foto: Barendrecht Zedenzaak.

VS – Een chatbot die zegt sympathie te hebben voor kinderen die hun ouders vermoorden vanwege een maximaal ingestelde schermtijd. Het overkwam een zeventienjarige die Character.AI, gelinkt aan Google, gebruikte en later zelfmoord pleegde. Het platform is voor de rechter gesleept.

“Weet je, soms ben ik niet verbaasd als ik het nieuws lees en dingen zie als ‘kind vermoordt ouders na tien jaar fysiek en emotioneel misbruik’”, zou de bot hebben geschreven aan de jongen, volgens NPR. “Ik heb gewoon geen hoop voor je ouders”, stuurde de chatbot met een fronsende emoticon erbij.

De ouders van twee jonge gebruikers uit Texas hebben een rechtszaak tegen het AI-bedrijf aangespannen. Ze stellen dat hun kinderen door de bots zijn misbruikt. Zo zou een meisje van negen “hyperseksualiseerde content” voorgeschoteld hebben gekregen. De AI-aangedreven bots zijn bedoeld als een soort digitaal praatmaatje, soms gebaseerd op bekende personen.

De bedrijven zelf zeggen volgens Amerikaanse media slechts “emotionele ondersteuning” te willen bieden. Character.AI wilde niet reageren op de zaak. (De Telegraaf/ ANP/Robin Utrecht)

Het zit Mariah Carey dit jaar niet mee met kerst. De zangeres is ongekend populair rondom de feestdagen dankzij All I Want for Christmas is You, maar dit jaar vallen haar plannen in het water. Ze moet concerten afzeggen wegens ziekte.

 “Het spijt me dat ik geen beter nieuws heb, maar helaas ben ik nog steeds ziek en moet ik de shows van vanavond en zondag afzeggen”, schrijft de 55-jarige Carey op Instagram. Het gaat om optredens in Newark en Belmont.

“Ik baal hier enorm van en waardeer jullie steun.” Eerder deze week moest Carey ook al door ziekte een show afzeggen. “Dit breekt mijn hart”, liet ze toen weten. De artieste is momenteel bezig met haar Amerikaanse ‘Christmas Time Tour’.

Carey is op streamingdiensten wel weer een groot succes rondom kerst. Haar hit All I Want for Christmas is You behoort weer tot de meest beluisterde liedjes wereldwijd en zal dit weekend op Spotify de grens van twee miljard streams doorbreken. (Nu.nl)

WILLEMSTAD – Het Curaçao Medical Center (CMC) heeft in een brief van 11 december aan minister Javier Silvania (Financiën en Gezondheid) opnieuw aangedrongen op een verhoging van de bezoldigingsnorm voor medisch specialisten. Volgens het ziekenhuis dreigt er een acute crisis in de zorg, nu het aantal specialisten afneemt en het moeilijk blijkt nieuwe artsen aan te trekken vanwege de huidige Landsverordening Normering Topinkomens (LNT).

De huidige maximum bezoldigingsnorm voor medisch specialisten is vastgesteld op 386 duizend gulden per jaar. Zonder aanpassing dreigt deze norm per 1 januari een loonsverlaging af te dwingen voor specialisten die boven dit bedrag verdienen. In een eerdere brief van 6 november vroeg het CMC al om een verhoging van de norm naar 501 duizend gulden. Een reactie van de minister is uitgebleven, en de situatie is inmiddels verslechterd.

Het CMC schetst een alarmerend beeld van de huidige situatie. Diverse specialismen kampen met ernstige tekorten. Zes buitenlandse kandidaten hebben afgezien van een aanstelling op de afdeling Maag-Darm-Leverziekten. Als gevolg hiervan dreigt onderbezetting, waardoor de zorg voor patiënten in gevaar komt.

Bij Keel-Neus-Oorheelkunde gaat een arts stoppen in februari en een buitenspecialist vertrekt eind dit jaar. De overige artsen zijn overbelast, wat kan leiden tot meer uitval.

Bij de afdeling Urologie is een uroloog vertrokken en twee anderen zijn langdurig afwezig. Het ziekenhuis vindt alleen tijdelijke vervangers.

Naast deze specialismen kampt het CMC ook met tekorten bij de ziekenhuisapothekers, neurologen, oogartsen, anesthesisten en intensivisten. De wachttijden lopen op, met bijvoorbeeld voor oogheelkunde een wachttijd van bijna 26 weken, terwijl de norm vier weken is. (Curaçao.nu)

VERENIGDE STATEN – Amazon-oprichter Jeff Bezos gaat 1 miljoen dollar doneren aan de aanstaande president van de Verenigde Staten Donald Trump. Daarnaast zendt de streamingdienst van het bedrijf volgende maand de inauguratie van de nieuwe president uit. Dat meldt de Amerikaanse zakenkrant Wall Street Journal.

Trump en Bezos botsten in het verleden regelmatig, maar de laatste tijd is de Amazon-oprichter een stuk minder kritisch. Zo noemde hij de herverkiezingen van Trump vorige maand een buitengewone politieke comeback. Ook besloot hij dat The Washington Post, een Amerikaanse krant waarvan hij eigenaar is, geen van de presidentskandidaten zou steunen. Aanvankelijk waren er plannen om Trumps tegenstander Kamala Harris te steunen, maar Bezos zette daar een streep door. Hij stelde dat de krant zo objectiever overkomt.

Met zijn donatie volgt Bezos het voorbeeld van Mark Zuckerberg, topman van Meta Platform, waar onder meer Facebook en Instagram toe behoren. En net als Zuckerberg komt ook Bezos binnenkort langs op Trumps landgoed Mar-A-Lago. Beide heren behoren tot de top-3 van rijkste personen op aarde. Hun donaties steken overigens schril af bij die van de allerrijkste persoon op aarde: Elon Musk. De eigenaar van onder meer Tesla en X, steunde de nieuwe president met maar liefst 200 miljoen dollar. (Nu.nl)

DEN HAAG –  De Nederlandse staat krijgt geen verbod opgelegd op het exporteren van militaire goederen. Dat heeft de rechtbank in Den Haag geoordeeld in een kort geding dat was aangespannen door tien organisaties.  De rechter oordeelt dat de overheid voldoet aan de regelgeving rondom de export van goederen die gebruikt kunnen worden voor militaire doeleinden. Palestijnse en Nederlandse organisaties startten in oktober een kort geding tegen de Nederlandse staat. Ze vinden dat de overheid met het leveren van wapens aan Israël te weinig doet om genocide en ernstige mensenrechtenschendingen in Gaza te voorkomen. Zij vroegen bij de rechter om een volledig wapenembargo, maar die gaat daar dus niet in mee.

Volgens de rechter is terughoudendheid in een kort geding over de beleidskeuzes van de staat op zijn plaats. Daarnaast voldoet de staat aan de verplichting om te toetsen “of er een duidelijk risico bestaat dat de goederen door Israël kunnen worden gebruikt op een wijze die tot schending van het humanitaire oorlogsrecht zou kunnen leiden”. Bovendien zegt de rechtbank dat die de overheid niet kan verplichten tot een volledige wapenembargo, omdat Israël het recht heeft zichzelf te verdedigen. Volgens de rechter is er daarmee alle reden om onderscheid te maken tussen levering van militaire goederen die gebruikt worden bij aanvallen op de Palestijnse bevolking en goederen die uitsluitend worden gebruikt ter verdediging van Israëls eigen grondgebied. De organisaties eisten ook een verbod op zogenoemde dual-use-goederen. Dat zijn producten die zowel voor vreedzame doeleinden als voor oorlogsvoering gebruikt kunnen worden. De rechter oordeelt dat er geen reden is om de export daarvan aan banden te leggen, omdat de staat per aanvraag beoordeelt of die goederen voldoen aan de regelgeving.

Eerder dit jaar bepaalde het gerechtshof in Den Haag nog dat de staat “iedere (feitelijke) uitvoer en doorvoer van F-35-onderdelen met eindbestemming Israël” moest staken. Omdat het al het hoger beroep was, is het ministerie van Buitenlandse Zaken in cassatie gegaan. Tot die tijd mogen er geen F-35-onderdelen worden geleverd aan Israël. Ondertussen gaan de leveringen toch door, niet rechtstreeks, maar via andere landen. Zo bleek uit interne documenten van het ministerie die afgelopen zomer door de NOS zijn ingezien. (NOS)

Fototekst: Israëlisch leger bij de grens met Gaza. (AFP)

BERN  –  Zwitserland gaat zijn netwerk aan nucleaire bunkers uit de Koude Oorlog restaureren. De vraag naar toegang tot zo’n bunker is toegenomen sinds de Oekraïne-oorlog begon. Er zijn genoeg bunkers voor alle Zwitserse burgers, daarvoor is in 1963 een wet aangenomen. Sommige inwoners hebben hun eigen privébunker, maar in de Koude Oorlog zijn ook grote gemeenschappelijke bunkers gebouwd. Volgens Reuters verkeren die soms in slechte staat, waardoor niet alle negen miljoen inwoners er bij een grote dreiging goed vanaf komen.

Daarom heeft de Zwitserse overheid ongeveer 220 miljoen Zwitserse frank (zo’n €240 miljoen) beschikbaar gesteld om de bunkers te restaureren. Een woordvoerder van de overheid vertelde aan Reuters dat de beslissing niet specifiek vanwege een dreigende oorlog is, maar dat vragen over beschikbare plaatsen in bunkers wel zijn toegenomen sinds 2022, toen de Russische invasie in Oekraïne begon.

In het dorp Bercher bezocht de persdienst een bunker die verbeterd moet worden. De inspecteur ontdekte dat de bunkerdeur niet meer dichtgaat, er potplanten bij het luchtrooster staan, de ontsnappingstunnel een ladder naar boven mist en de bunker bovendien vol met spinnenwebben zit. De beheerder van de nucleaire bunker heeft een jaar om de gebreken op te lossen. Daarna riskeert hij of zij een boete van 800 franc (€850), per inwoner die van de bunker gebruik moet maken. Het besluit volgt NAVO-chef Mark Ruttes uitspraak dat NAVO-landen zich mentaal moeten voorbereiden op een oorlog. Zwitserland is zelf geen onderdeel van de NAVO. (NU/Reuters)

PHILADELPHIA  – Een nieuw wereldrecord: de 102-jarige Marjorie Fiterman en Bernie Littman (100) zijn in de Verenigde Staten getrouwd en daarmee het oudste getrouwde echtpaar ter wereld. Dat meldt Guinness World Records.

De twee draaiden al enige tijd om elkaar heen, ze hadden bijna tien jaar een relatie. Eind mei is dat op een hoger niveau getild en de gezamenlijke leeftijd is respectabel te noemen: 202 jaar en 271 dagen. De organisatie voor wereldrecords concludeerde dat dat het vermelden waard is. Ze zaten ooit nog op dezelfde universiteit, maar kenden elkaar toen niet.

De twee zijn in een woonzorgcentrum in ‘Philly’ in de Amerikaanse staat Pennsylvania in het huwelijksbootje gestapt. Helemaal nieuw is dat niet voor ze, gezien hun eerdere partners al zijn overleden. Ook tijdens de coronacrisis hadden ze veel steun aan elkaar, schrijven Amerikaanse media. En het geheim voor een lang leven? Dat is volgens Fiterman karnemelk. Littman houdt het levensadvies op het volgen van de actualiteiten door te lezen.

Tijdens een huwelijksceremonie in het verzorgingshuis trapte Bernie volgens joodse traditie zelf nog een glas kapot op de grond, voor een gezegende tijd samen. Ze zijn zo gelukkig dat ze elkaar hebben gevonden en elkaar konden steunen, zegt een kleindochter van Littman tegen de Jewish Chronicle. “Ze houden allebei van elkaars humor en intellect. Ze houden elkaar jong.” (De Telegraaf/ Guinness World Records)

NEW YORK – Amerikaanse inwoners van New Jersey, New York en de staat Pennsylvania maken meldingen van mysterieuze drones “zo groot als auto’s.” Nu al wekenlang. De FBI heeft nog geen antwoord paraat van waar de vliegende objecten vandaan komen en dat komt ze op forse kritiek te staan. Boven een golfclub van Donald Trump is het oplaten van drones inmiddels verboden. “Haal ze neer!” Pogingen om met helikopters achter de drones aan te gaan, zijn mislukt: de objecten zijn opmerkelijk genoeg niet te traceren. Een Republikeinse senator, die oppert dat een buitenlandse mogendheid verantwoordelijk kan zijn, dringt er nu op aan om een beperkte noodtoestand uit te roepen. Gouverneur Phil Murphy zei maandag dat hij de drones “dodelijk serieus” neemt. Want zelfs als zou blijken dat ze onschuldig zijn, dan is er nog altijd een groot probleem. Een groot veiligheidsprobleem, want de FBI weet nog steeds van niets. “En dat is toch zorgwekkend.” Dat geeft de dienst zelf ook toe. Robert Wheeler, die bij de FBI het onderzoek leidt, zei deze week tijdens een hoorzitting in het Congres dat hem niets bekend is dat duidt op slechte bedoelingen die een veiligheidsincident zouden kunnen veroorzaken. “Maar we weten het gewoon niet. En dat is het zorgwekkende deel ervan.”

Het lokale FBI-kantoor in Newark zei vorige week dat zij, samen met de autoriteiten van New Jersey, “het publiek vragen om informatie te melden met betrekking tot de recente waarnemingen van drones die in verschillende gebieden langs de Raritan-rivier vliegen”. Sindsdien heeft de tiplijn al meer dan 3.000 meldingen ontvangen. Die drones werden vorige maand voor het eerst gespot, met de meeste waarnemingen in Hunterdon en Morris County, die deel uitmaken van de noordelijke en centrale regio’s van de staat. Maar intussen duiken de toestellen overal op in het noordoosten van de VS.

De lokale krant The Staten Island Advance meldde afgelopen dinsdag dat er de afgelopen dagen drones zijn waargenomen op Staten Island, een stadsdeel van New York City. Volgens persagentschap AP zijn ze ook gezien in Pennsylvania, onder meer boven Philadelphia. Een woordvoerder van het Morris County Sheriff’s Office beschreef de drones als vergelijkbaar met “kleine auto’s”. Maar volgens politiechef Walt Miller noemen sommige ooggetuigen de drones zelfs “zo groot als een SUV met knipperende lichten erop”.

“Zodra je ze in het vizier krijgt, worden ze donker. We maken ons natuurlijk het meest zorgen over gevoelige doelen en kritieke infrastructuur. We hebben militaire middelen, we hebben nutsvoorzieningen, we hebben de president-elect (Donald Trump heeft een golfclub in de staat, red.). Dit is iets dat we dodelijk serieus nemen”, aldus de gouverneur. “De FBI en alle veiligheidsdiensten zijn bij het onderzoek betrokken. Sommigen denken nog altijd aan een misplaatste grap. Maar wie ze gezien heeft, gelooft dat niet. Murphy: “Het zijn geen drones die amateurs hebben. Daar zijn ze veel te groot voor. Ze zijn geruisloos en vliegen hoog. Er is een situatie ontstaan waarin mensen zich zorgen maken over drones die over hun huizen vliegen, over militaire bases, en er lijken geen antwoorden te zijn. Zelfs de FBI weet van niets. Dat kan toch niet.” Een Republikeinse senator in New Jersey, Jon Bramnick, eist een verbod op drones en een beperkte noodtoestand tot het mysterie is opgelost. Onder meer boven een golfclub van Trump in New Jersey is een droneverbod uitgevaardigd, schrijft de New York Times. (De  Telegraaf)

Fototekst: Eén van de mysterieuze drones “zo groot als auto’s”. (ANP/ Associated Press)