UTRECHT – Een vrouw die door ALS vrijwel volledig verlamd was, heeft met een speciale computer zeven jaar lang kunnen communiceren met familie en verzorgenden. Uit een studie van het UMC Utrecht blijkt dat de door hen ontwikkelde computer, die werkt met een geïmplanteerde prothese, goed functioneert en ook jarenlang kan blijven werken. Het onderzoek is gepubliceerd in het vakblad New England Journal of Medicine.
Onderzoekers van het academische ziekenhuis werken al langer aan neuroprothesen, ook wel Brain-Computer Interfaces of BCI’s genoemd. Het zijn sensoren die in het hoofd van een patiënt worden geplaatst en signalen van de hersenen op kunnen vangen.
Die worden vervolgens naar een computer gestuurd, die ze weer kan vertalen naar een bepaalde handeling. Zo kan een patiënt met zijn hersenen bijvoorbeeld de muis van een computer aansturen, zelfs als hij of zij verlamd is.
Het is voor het eerst dat de in het UMC Utrecht ontwikkelde apparatuur ook in de dagelijkse praktijk is getest. De vrouw met ALS kreeg in 2015 een implantaat ingebracht.
Bij ALS vallen steeds meer spieren uit, tot uiteindelijk bewegen en communiceren onmogelijk wordt. In het laatste stadium kan een patiënt zelfs helemaal niet meer communiceren, omdat hij of zij volledig verlamd is.
“Onze deelneemster heeft het systeem zeven jaar zelfstandig gebruikt”, zegt Mariska van Steensel, een van de onderzoekers. “Het was gedurende meerdere jaren voor haar de enige manier om haar verzorger te waarschuwen, zowel ‘s nachts als overdag.”
Het implantaat werkt met het hersengebied waarmee normaal gesproken handbewegingen worden aangestuurd. “Als iemand probeert de hand te bewegen, wordt dat opgepikt en door de computer vertaald naar een muisklik. Daarmee kan je een programma bedienen waarmee je kan communiceren.” Hiermee kon de vrouw bijvoorbeeld ‘s nachts toch om hulp roepen als ze jeuk of pijn had.
Uit de langetermijnstudie kwam naar voren dat de prothese al die jaren goed bleef functioneren. Uiteindelijk stopte het apparaat wel met werken. Volgens de onderzoekers komt dat doordat de ziekte bij de vrouw zo ver was gevorderd, dat de zenuwcellen in haar hersenen waarmee het apparaat functioneerde langzaam verdwenen.
Maar dat het implantaat en de computer zeven jaar hebben gewerkt, noemen de wetenschappers een belangrijk resultaat voor ALS-patiënten. “Zolang hersenen in staat zijn om een boodschap te versturen werkt het systeem en kan het een gigantisch verschil maken in de levens van deze mensen en die van hun familie,” zegt Van Steensel. “Zeven jaar vinden wij een heel mooi resultaat.”
De verwachting is dat dergelijke prothesen over enkele jaren breed ingezet kunnen worden om mensen met bijvoorbeeld ALS te helpen. (NOS)…[+]